یکی از مشکلاتی که بسیاری از بیماران با آن دست به گریبان هستند حساسیت دندانی است که در صورت وقوع به راحتی میتواند بخش مهمی از زندگی فرد یعنی خوردن و آشامیدن را با اختلال مواجه کند.
وضعیت طبیعی یک دندان
ساختار یک دندان بطور طبیعی به گونه ای است که نسبت به برخی محرک های حفره دهان مثل شیرینی یا ترشی اصلا نباید واکنش نشان دهد و در مقابل برخی محرک ها مثل سرما یا گرما واکنش آن نباید شدید باشد. در خارجی ترین بخش تاج دندان، مینا قرار دارد که سخت ترین بافت بدن است و اصلی ترین عامل در حفاظت از دندان در برابر محرک های محیطی محسوب می شود.
حساسیت دندانی چیست؟
حساسیت دندان زمانی اتفاق می افتد که دندان نسبت به محرک های حفره دهان واکنشی شدیدتر از حالت طبیعی از خود نشان دهد. مثلا اگر قبلا در برابر آب یخ دندانها احساس سرما میکردند حالا با نوشیدن آب با دمای معمولی هم دندانها واکنش نشان داده و حساستر از قبل شدهاند. علل ایجاد حساسیت مختلف است و ممکن است بخاطر ساییدگی تاج یا طوق دندان، تحلیل لثه، جرمگیری عمیق یا دلایلی دیگر اتفاق افتاده باشد. به یاد داشته باشید که پوسیدگی هم میتواند باعث بروز حساسیت دندان شود ولی به دلیل ماهیت متفاوت ایجاد این نوع از حساسیت و درمان آن، در این نوشتار به آن نخواهیم پرداخت.
سفت مسواک زدن: مسواک زدن اصلی ترین عامل در حفظ سلامت دندانها است اما اگر از این وسیله درست استفاده نشود میتواند اثر تخریبی وحشتناکی روی دندان و لثه داشته باشد. بسیاری از مردم با مسواکهای سفت روزی 4-5 بار با حداکثر قدرت مسواک میزنند تا به خیال خودشان دندانها تمیزتر شوند. در صورتی که به مرور زمان در ناحیه گردن دندانه،ا لثه از بین رفته و به نظر می رسد ارتفاع دندان اضافه شده است. در عین حال طوق دندانها در اثر شدت مسواک زدن از بین رفته و حالتی گود افتاده شبیه کاسه ایجاد میشود. بدین ترتیب نه تنها زیبایی و سلامت دندانها و لثه تأمین نمیشود بلکه مشکلات بزرگی به نام تحلیل لثه و حساسیت دندانی هم اضافه میشود. در عین حال چون عامل اصلی رنگ سفید دندان، ضخامت مینا است به دنبال این سایش، ضخامت مینا هم کم شده یا اینکه کاملا از بین میرود و بدین ترتیب دندان نه تنها سفیدتر نشده بلکه زردتر هم میشود چون رنگ عاج که در زیر مینا قرار دارد زرد است و با کم شدن ضخامت مینا رنگ آن واضح تر دیده میشود.
مصرف ترشیجات: افرادی که علاقه زیادی به ترشیجات دارند بشدت در معرض خطر حساسیت دندانی هستند بخصوص کسانی که لیموترش میجوند! چراکه اسید موجود در مواد ترش باعث از بین رفتن مینای بسیار نازک ناحیه طوق دندان شده و این ساییدگی شیمیایی زمینه ساز حساسیت دندان می شود. یک نکته مهم اینکه نوشابههای گازدار مثل مواد ترش حاوی اسید بوده و اثر مشابهی روی دندانها دارند.
بیماریهای لثه و جرمگیری: وقتی روی دندان و زیر لثه جرم زیادی وجود داشته باشد لثه و استخوان نگهدارنده دندان دچار عفونت شده و بیمار باید تحت جرمگیری عمیق یا گاهی جراحی لثه قرار گیرد. در مواردی که جرمهای زیر لثهای خیلی سنگین و شدید باشند یکی از عوارض ناخواسته جرمگیری یا جراحی حساس شدن دندانها است چراکه ناحیه طوق(که مینای بسیار نازکی دارد) و ریشه(که اصلا مینا ندارد) بعد از حذف جرمها بطور مستقیم در معرض محرکهای محیطی قرار میگیرد. البته حساسیت بعد از جرمگیری یا جراحی اغلب زودگذر است اما در موارد معدودی ممکن است این حساسیت ادامه داشته و باعث آزار بیمار شود.
درمان حساسیت دندانی: اگر حساسیت دندان بخاطر ساییدگی طوق دندان ایجاد شده باشد(بخاطر بد مسواک زدن یا مصرف زیاد مواد ترش) در موارد پیشرفته باید با درمانهای ترمیمی ناحیه ساییده را ترمیم کرد. این ترمیم عمدتا با کمک مواد همرنگ دندان(کامپوزیت ها)صورت می گیرد. اگر هم ساییدگی طوق خیلی ناچیز باشد یا حساسیت به خاطر تحلیل لثه و عریان شدن ریشه دندان ها اتفاق افتاده باشد بهترین راه استفاده از یک خمیردندان ضدحساسیت یا درمانهای ضد حساسیتی در مطب است که بنابر تشخیص دندانپزشک انجام می شود. اگر تحلیل لثه ها خیلی شدید باشد گاهی استفاده از روش های جراحی برای پیوند لثه ضروری است. بدین ترتیب در عین حل مشکل لثه حساسیت دندان ها هم برطرف می شود.
در موارد بسیار نادری بدون وجود هیچ مشکلی دندان حساس است. در این شرایط هم بکارگیری درمانهای ضد حساسیتی در مطب یا تجویز خمیردندان ضد حساسیت راهگشا خواهد بود.
برای اینکه دندان ها حساس نشوند....
لطفا آرام مسواک بزنید.
از مسواک های نرم استفاده کنید.
برای سفید شدن دندانها و استفاده از خمیردندانهای سفیدکننده یا روشهای سفید کردن دندان(بلیچینگ) با دنداپزشک خود مشورت کنید.
برای پیشگیری از پوسیدگی نخ دندان فراموش نشود.
زیاد ترشی جات مصرف نکنید به ویژه اینکه لیموترش گاز نزنید.
تا حد امکان نوشابه گازدار مصرف نکنید.
هر 6 ماه یکبار به دندانپزشک مراجعه کنید تا اگر نیاز به درمانهای ترمیمی یا جرمگیری وجود دارد در مراحل اولیه انجام شود نه اینکه بیماری پیشرفت کرده و به تخریب دندان و لثه و استخوان منتهی شود.
