وقتی دندان منفجر می شود

متهم اصلی

پوسیدگی عامل اصلی ایجاد دندان درد است و عوامل دیگر نقش به مراتب کمتری در بروز دندان درد دارند. بطور خلاصه تمیز نکردن به موقع مواد غذایی از روی دندان ها محیط مناسبی در اختیار باکتریهای حفره دهان می گذارد تا با تخمیر مواد غذایی و بخصوص مواد قندی اسید تولید کرده و مینای دندان را حل کنند.

علایم یک دندان پوسیده

در مراحل اولیه پوسیدگی یعنی هنگامی که پوسیدگی محدود به مینای دندان است معمولاً علامت درد وجود ندارد و دندان نسبت به محرکهایی نظیر سرما، گرما و شیرینی حساس نیست. اما اغلب به دنبال ورود پوسیدگی به عاج دندان حساسیت نسبت به محرکهایی که ذکرشان رفت آغاز می شود وبیمار درجات مختلفی از درد را تجربه می کند که به شدت پوسیدگی بستگی دارد. البته امکان دارد به رغم وجود یک پوسیدگی عمیق دندان هیچگونه علایمی نداشته باشد اما اگر قرارباشد یک دندان پوسیده دچار درد و حساسیت شود اغلب شدت این علایم با شدت پوسیدگی مرتبط است.

معمولاً دندانی که پوسیدگی عاجی دارد، نسبت به محرکها بخصوص سرما حساس است و در صورت مجاورت با چنین محرکی دچار دردی تیز و شدید می شود که با حذف تحریک(مثلاً قورت دادن آب سرد) در مدت زمانی کمتر از15 ثانیه برطرف می شود و معمولاً می توان دندان دردناک را مشخص کرد. چنین دردهایی هشداری کاملاً جدی هستند و بیمار باید بسرعت نسبت به درمان دندان مورد نظر اقدام کند و گرنه به دنبال پیشرفت پوسیدگی پالپ دندان(بافت نرم مرکز دندان که حاوی عروق و اعصاب است)درگیر می شود. تا قبل از رسیدن به چنین مرحله ای دندان اغلب با درمانهای ساده دندانپزشکی ترمیمی و با صرف هزینه­ای نه چندان زیاد قابل درمان است.

مصایب یک دندان پوسیده

در بسیاری از موارد این دردهای لحظه ای تیز و شدید حتی بی خیال ترین افراد را هم به صرافت مراجعه به دندانپزشک و درمان دندان پوسیده می اندازد.اما تعداد بسیار زیادی از افراد حتی با این علایم هم متوجه وخامت اوضاع نمی شوند و به جای حل مشکل فقط صورت مساله را پاک می کنند. بیمار مسکن می خورد، سعی می کند با قسمت دیگری از فک غذا را بجود، یا اینکه تا حد امکان سعی می کند مثلاً آب سرد و چای گرم نخورد یا اینکه خیلی ساده درد را تحمل می کند! بیمار تا این حد ریاضت می کشد وهمه این مصایب را به جان می خرد اما به دندانپزشک مراجعه نمی کند!

وقتی عصب عفونی می شود

در صورت عدم درمان مناسب، پوسیدگی به عنوان یک بیماری عفونی مزمن موذیانه به پیشرفت خود ادامه می دهد و در نهایت پالپ دندان را درگیر می کند؛ وضعیتی که عموماً از آن(البته به اشتباه) با عنوان عفونت عصب دندان یاد می شود. در چنین حالتی اغلب دو وضعیت پیش می­آید: یا دندان بدون علامت باقی می ماند که بیمار حتی متوجه مشکل خود نمی شود یا اینکه به واسطه عفونت پالپ دندان، دردهای بسیار شدیدی آغاز می شود که همان شاه درد معروفی ست که بسیاری آنرا تجربه کرده اند.

در ابتدا دردهای ناشی از محرکهایی مثل سرما طولانی تر می شوند و بجای 15 ثانیه گاهی تا چند ده دقیقه البته با شدتی کمی بیشتر ادامه می یابند. بیمار اغلب نمی تواند چیزی بجود یا دندان هایش را روی هم بگذارد چون به دنبال آن درد شدیدی در استخوان ایجاد می شود. اما بدترین وضعیت دردهای خودبخود هستند که بی دلیل آغاز شده و به مدتی طولانی ادامه می یابند.این دردها معمولاً شبها بسراغ بیمار می آیند و بسیار شدید هستند به نحوی که بیمار را از خواب بیدار می کنند.

درمان دندان دردناک

دردهای ناشی از عفونت پالپ دندان بحدی شدید هستند که با مصرف معمول مسکن کاهش نمی یابند و بعضاً زندگی روزمره بیمار را مختل می کنند.در چنین شرایطی دو راه درمانی بیشتر وجود ندارد: دندان یا باید تحت درمان ریشه قرار گیرد(که در اصطلاح و البته به غلط به آن عصب کشی می گویند) یا اینکه کشیده شود. ساده ترین و کم خرج ترین و اغلب پرعارضه ترین درمان همان کشیدن دندان است. البته بسیاری از بیماران هم در شرایطی به دندانپزشک مراجعه می کنند که به دلیل تخریب شدید دندان چاره ای جز کشیدن باقی نمی ماند.

عفونت های گسترده

گاهی بیماران چنان نسبت به درمان دندان های پوسیده بی توجهی می کنند که عفونت دندان ها وارد مرحله جدیدی می شود. در این حالت عفونت از نوک ریشه دندان ها خارج شده و با ورود به استخوان نگهدارنده دندان ها بسرعت گسترش پیدا می کند. در این حالت در اطراف دندان و روی صورت یا داخل خود حفره دهان و حتی در ناحیه سقف و کف دهان عفونت های شدیدی بروز می کند که بسیار خطرناک بوده و ممکن است حتی جان بیمار را به خطر بیندازد. در چنین شرایطی گاهی با درمان های عادی دندانپزشکی در مطب نمی توان مشکل بیمار را حل کرد و بیمار لازم است برای درمان قطعی در بیمارستان بستری شده و در اتاق عمل توسط متخصص جراحی دهان و فک و صورت تحت درمان قرار گیرد.

نکته مهم اینکه تا زمانی که عامل عفونت برطرف نشود(یعنی دندان کشیده یا درمان ریشه نشود) این عفونت باقی مانده و عود می کند. بنابراین مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک چاره کار نیست. پس لطفا اگر به عفونت وسیعی مثل آبسه یا سلولیت دچار شدید فورا به دندانپزشک مراجعه کنید.

درمان ریشه

درمان ریشه که در اصطلاح و به غلط به آن عصب کشی می گویند در واقع خارج کردن بافتهای عفونی داخل تاج و ریشه های دندان، تمیز کردن فضای کانال های داخل ریشه و سپس پرکردن آنها با موادی به نام گوتا پرکا است. گوتاپرکا میله های پلاستیکی کوچک اغلب به رنگ صورتی بوده و جنس آنها از نوعی صمغ درختی است. این مواد پلاستیکی داخل کانال های ریشه دندان قرار گرفته و با فشار متراکم می شوند. پس از اینکار تاج دندان با مواد ترمیمی مثل آمالگام(ترمیم های فلزی) یا کامپوزیت(ترمیم همرنگ) پر می شود.

معمولا دندان هایی که تحت درمان ریشه قرار می گیرند بشدت تخریب شده هستند و جدا از ترمیم تاج گاهی لازم است روی آنها روکش گذاشته شود. تشخیص اینکه دندان روکش نیاز دارد یا خیر با دندانپزشک است اما اگر قرار شد دندان شما روکش شود لطفا آنرا پشت گوش نیندازید چون ممکن است دندانی که با سختی تحت درمان ریشه قرار گرفته یکباره دچار شکستگی شده و دیگر قابل نگهداری نباشد.